Joga jako terapia

Wiele osób kojarzy jogę z jej aspektem terapeutycznym, chociaż mało kto zdaje sobie sprawę z zakresu  jej oddziaływania, z tego jakich obszarów ciała dotyczy i w jaki sposób wpływa na naszą świadomość, na nasze rozumienie relacji: ciało – umysł.

Joga dla kręgosłupa wydaje się być czymś oczywistym i często słyszymy, że takie zajęcia są prowadzone w różnych szkołach jogi. Ale jak to działa? Dlaczego działa? Czy wszystkie asany są dla nas dobre?

Co znaczy terapia jogą?

W mojej praktyce, a mam wieloletnie już doświadczenie udokumentowane międzynarodowym certyfikatem w metodzie B.K.S. Iyengara, na zajęciach lub konsultacjach spotykam się z osobami, które zmagają się z różnymi dolegliwościami i trudnościami zdrowotnymi. Osoby te wymagają pracy ukierunkowanej na ich indywidualne potrzeby. Taka praktyka może im pomóc poprawić kondycję i samopoczucie, ale pozwala działać również na głębszych poziomach.

Używając asan, czyli pozycji ciała, możemy pracować nie tylko z napięciami – z bólem kolana, barku, biodra, czy kręgosłupa. Rozciągając ciało w różnych kierunkach rozluźniamy jego głębokie warstwy. Najważniejsza praca odbywa się na powięziach, które jak siatka oplatają nasze stawy, organy i nerwy. Powięzi rozprowadzają  informacje po całym ciele. System powięziowy według badań jest 15 razy szybszy niż system nerwowy.

Wykonując proponowane przez nauczyciela asany pozbywamy się napięć, a potem odkrywamy więcej rozluźnienia, swobody w ruchach, przestrzeni pomiędzy stawami. Odczuwamy lekkość w ciele, a nasza postawa staje się bardziej wyprostowana.

Na głębszym poziomie terapeutyczne oddziaływanie jogi dotyczy nie tylko ustawienia kręgosłupa czy miednicy, ale przenosi się też na organy wewnętrzne: powoduje ich rozluźnienie, wpływa na dostarczenie im większej ilości krwi, daje im więcej przestrzeni. Można to zilustrować na przykład rozluźnieniem przepony przez pogłębiony oddech. Jeśli uwalniamy nasze mięśnie międzyżebrowe, nasze barki i biodra, pojawia się więcej przestrzeni w naszej klatce piersiowej, co uwalnia przeponę. Przepona zaś jest połączona nerwem błędnym, z sercem i z podstawą mózgu.

Rozluźnienie dolnych pleców, prawidłowe ustawienie krzyża i wzmocnienie mięśni brzucha będzie miało wpływ na rozluźnienie organów wewnętrznych znajdujących się na poziomie miednicy, co jest szczególnie istotne i wskazane dla kobiet – i podczas ciąży, w trakcie napięcia przedmiesiączkowego i w okresie menopauzy.

Znaczenie relaksu w jodze

Kolejnym bardzo ważnym terapeutycznym aspektem jogi Iyengara jest relaksacja. Czy to jest tak, że wystarczy po prostu położyć się na kanapie i uciąć sobie drzemkę? Oczywiście, że nie. Żeby się zrelaksować, trzeba przyjąć taką pozycję, w której ciało będzie podparte, czasem obciążone, w której będzie czuło się bezpiecznie. To może być na przykład leżenie na wałku, wałek podpierający kręgosłup lub tyły kolan. Ułożenie ciała jest bardzo istotne, bo wtedy odpoczywa nasz system nerwowy, a umysł doznaje spokoju. 

Regularnie praktykując relaksację czujemy się odprężeni, bardziej zrównoważeni emocjonalnie i możemy na bieżąco radzić sobie ze skutkami stresu. Stres jest przez cały czas zbierany i magazynowany w naszym ciele, podobnie jak napięcia, które są obecne w naszym umyśle. Pracując z rozluźnianiem ciała, rozluźniamy też mózg, docierając do głębszych obszarów naszej świadomości.

Joga może być także skutecznie włączana w proces konwencjonalnego leczenia. Może pomóc poprawić kondycję i samopoczucie osobom z chorobami przewlekłymi, autoimmunologicznymi, nowotworowymi, może być elementem przygotowań i dochodzenia do siebie po operacjach. W tych  wszystkich sytuacjach joga daje bardzo mocne wsparcie.

Kto może prowadzić terapię jogą?

Terapia  metodą jogi Iyengara może być prowadzona przez nauczycieli z certyfikatem poziomu II i III. Są oni przygotowywani do tego, żeby pracować z indywidualnymi potrzebami przychodzących do nich osób. Wiedzą jakich ruchów trzeba unikać, a jakie polecać. Uczą się nie tylko prawidłowego wykonywania pozycji, ale także obserwacji i podążania za sygnałami, które odczytują z ułożenia ciała ćwiczących. Posiadają wiedzę  z anatomii i fizjologii. Ważna jest dla nich również etyka, która jest częścią jogi w jej aspekcie filozoficznym. Zdobycie takich kompetencji wymaga wieloletniego szkolenia, popartego dogłębnym doświadczeniem praktyki własnej oraz prowadzenia zajęć. Dopiero wtedy można odpowiedzialnie podjąć się terapii jogą. Wtedy jest ona świadoma, skuteczna i bezpieczna.

Ałła Raginis dyplomowana nauczycielka jogi Iyengara poziomu III, prowadząca własną szkołę jogi w Szczecinie oraz warsztaty wyjazdowe. Doświadczona w prowadzeniu wielu procesów terapeutycznych metodą jogi Iyengara.

Artykuł ukazał się również na portalu: https://bosonamacie.pl/joga-jako-terapia

Hymn do Patańdżalego. Poznaj tekst i jego znaczenie.

Najczęściej recytowana  inwokacja przed rozpoczęciem zajęć w naszej szkole jogi to “Hymn do Patańdżalego”. Recytacja hymnu do Patandżalego przed praktyką jest skierowaniem się do  fundamentów jogi, zwróceniem się do jej duchowych źródeł, jakim jest filozofia Jogasutr Patańdżalego.

Kim był Pantańdżali

Patańdżali żył on około II w.p.n.e w Indiach. Był jednym z najwybitniejszych mędrców Indii, Jogasutry, których jest autorem to jeden z najważniejszych traktatów na temat jogi. Stanowią jej filozoficzny i duchowy fundament. B.K.S Iyengar spopularyzował to dzieło, poprzez jego przystępne tłumaczenie, które w polskim wydaniu ukazało się pod tytułem “Światło Jogasutr Patańdźalego”, gdzie we wstępie czytamy:

“Panańdżali wypełnia każdą sutrę wiedzą płynącą z doświadczenia, rozciąga ją jak nić (sutra), tworząc z nich naszyjnk pereł madrości, tak aby ci, którzy żyją jogą i kochają ją, mogli się nimi delektować i smakować w codziennym życiu” 
B.K.S Iyengar

tekst hymnu do Patańdżalego w sanskrycie i tłumaczeniach na polski i angielski
Hymn do Patańdżalego w sanskrycie 

yogena cittasya padena vaćam 
malam śarirasya ća vaidyakena 
yopakarottam pravaram muninam 
patańjalim pranjaliranato'smi 
  
abahu purusakaram 
śankha ćakrasi dharinam 
sahasra śirasam śvetam 
pranamami patanjalim 
Hymn do Patańdżalego (tłumaczenie polskie) 

Złóżmy pokłon najszlachetniejszemu z mędrców Patandźalemu, który obdarzył nas jogą dla spokoju i świętości umysłu, gramatyką dla jasności i czystości mowy oraz medycyną dla doskonałego zdrowia.

Oddajmy cześć Patandźalemu, wcieleniu Adhiśeszy, którego górna część ciała ma kształt człowieczy, dzierżącemu w dłoniach czakrę i konchę, z głową ukoronowaną tysiącgłową kobrą.


Hymn do Patańdżalego (tłumaczenie angielskie)

Let us bow before the noblest of sages Patanjali, who gave yoga for serenity and sanctity of mind, grammar for clarity and purity of speech and medicine for perfection of health.

Let us prostrate before Patanjali, an incarnation of Adisesa, whose upper body has a human form, whose arms hold a conch and a disc, and who is crowned by a thousand-headed cobra.

Warto znać tekst hymnu na pamięć, gdyż jego recytacja pomaga osiągnąć stan koncentracji i wyciszenia przed praktyką. Wspólne recytowanie przypomina o najważniejszych dla nas nauczycielach jogi. Jest wyrazem naszego szacunku wobec ich nauczania i autorytetu. Osadza nas również naszej w praktyce jogi, będąc inspiracją i motywacją do jej doskonalenia.

„Patańjali Charitam and Vandanam” Geeta S. Iyengar,  Yogadhara, The Light on Yoga Research Trust, 2000. (tłum. Konrad Kocot) fragmenty:

Kiedy przyjrzycie się posągowi Mędrca Patańdżalego zobaczycie trzy i pół spirali poniżej pępka. Trzy spirale symbolizują dźwięk AUM (pranava) – mistyczny symbol Boga jako Tego, który tworzy, podtrzymuje i niszczy. Symbolizuje go jako wszechobecnego, wszechmocnego i wszechwiedzącego. AUM składa się z trzech liter A, U, M z półksiężycem i kropką. Trzy pełne spirale symbolizują litery, a pół spirali – półksiężyc. Przedstawiają one także trzy guny: sattva, rajas i tamas oraz stan poza nimi. Mędrzec Patańdżali zwraca naszą uwagę na trzy rodzaje uciążliwości, a mianowicie: adhyatmika, adhibhautika i adhidaivika, które należy przezwyciężyć postępując ścieżką jogi. Trzy spirale symbolizują także, że jest on mistrzem jogi, gramatyki i Ajurwedy. Pół spirali oznacza osiągnięcie stanu kaivalyi. 

Koncha w jego lewej ręce oznacza stan uważności i gotowości, aby stawić czoła przeszkodom, które nieuchronnie pojawiają się na ścieżce jogi. W dawnych czasach zadęcie w konchę było sygnałem ostrzegawczym przed nieszczęściem lub katastrofą – tak jak współcześnie używa się syren. 
Koncha jest również symbolem jnany (mądrości). Dysk (cakra) w prawej dłoni symbolizuje przezwyciężenie niewiedzy poprzez najwyższe wysiłki. Jest także symbolem opieki. Miecz trzymany poniżej pasa oznacza odcięcie ego, dumy i odczuwania „ja” – co jest główną przeszkodą przesłaniającą istotę prawdziwego bytu. Jest to miecz wiedzy (jnana), przezwyciężający niewiedzę (ajnana).  
Te trzy oręża symbolizują także powściągnięcie poruszeń umysłu, usunięcie przeszkód i wykorzenienie utrapień poprzez praktykę jogi. 

Kaptur nad głową jest oznaką ochrony ze strony Adiśesy – władcy wężów. Praktykujący nieustannie pozostaje pod jego opieką, pod warunkiem, że poddaje się Najwyższemu Bogu, co jest symbolizowane przez złożone ręce w geście namaskara (atmanjali mudra). Patańdżali symbolizuje swym kapturem opiekę, którą nas otacza, pod warunkiem, że mieczem jogi zniszczymy zło ukryte wewnątrz nas, oczyszczając się praktyką jogi. 

Tysiącgłowa kobra (sahasrasirasam śvetam) oznacza, że Patańdżali prowadzi nas na tysiące sposobów, ukazując nam liczne metody praktyki i techniki, aby odkryć Duszę wewnątrz nas. 

Posąg Patańdżalego ukazuje go jako pół-człowieka i pół-węża. Ludzka forma oznacza indywidualność człowieka, jako że jest on obdarzony inteligencją, aby poprzez własne wysiłki osiągnąć cel. Forma węża symbolizuje ruch i ciągłość praktyki, której nie można zakończyć przed osiągnięciem celu. 

Patańdżali uczy nas, abyśmy poruszali się ścieżką jogi jak wąż – zdecydowanie, cicho i szybko, aby być tivrasamvegin najbardziej gorliwym uczniem.”

B.K.S. Iyengar: Guru Jogi, który zmienił świat

Bellur Krishnamachar Sundararaja Iyengar, znany na całym świecie jako B.K.S. Iyengar, to postać, która zrewolucjonizowała praktykę jogi. Jego metoda, znana jako Joga Iyengar, stała się synonimem precyzji, świadomości i głębokiej duchowości. Ale kim był ten guru jogi, który swoją pasją i determinacją zainspirował miliony?

Z tego artykułu dowiesz się:

  • Kim był B.K.S. Iyengar
  • Czym charakteryzuje się joga Iyengara
  • Na czym polega proces certyfikacji

Jeśli chcesz zgłębiać jogę Iyengara poprzez praktykę, zapraszamy na zajęcia stacjonarne do naszej szkoły jogi w Szczecinie lub do dołączenia do nas na wyjeździe – wolisz jogę nad morzem czy jogę w górach?

B.K.S. Iyengar: Biografia – kim był i co osiągnął?

Urodzony 14 grudnia 1918 roku w Bellur, Iyengar zmagał się w dzieciństwie z chorobami, które ograniczały jego fizyczne zdolności. W wieku 15 lat rozpoczął naukę jogi pod okiem swojego szwagra, T. Krishnamacharyi. Praktykował godzinami, rok po roku, zdobywając encyklopedyczną wiedzę, która później zainspirowała jego nauczanie.

Przez ponad 75 lat nauczał na wszystkich kontynentach, zdobywając światowy szacunek i uznanie. Jego metoda uczyniła jogę dostępną dla wszystkich, niezależnie od fizycznych czy umysłowych zdolności. Spotkanie z słynnym skrzypkiem Yehudi Menuhinem w 1952 roku było kluczowym momentem w jego karierze. Menuhin był tak zafascynowany jego nauczaniem, że zaprosił go do Szwajcarii, co otworzyło drzwi do Europy i Ameryki.

Jego podręcznik „Light on Yoga” (w Polsce opublikowany jako “Światło Jogi”) z 1966 roku, nazywany „biblią jogi”, stał się źródłem wiedzy dla pokoleń studentów jogi. Jego wynalazki, takie jak rekwizyty do jogi, zrewolucjonizowały sztukę. Jego metoda nauczania była unikalna, z naciskiem na precyzję i wykorzystanie rekwizytów. Dzięki temu joga stała się dostępna dla wszystkich, niezależnie od wieku czy kondycji fizycznej. Jego podejście do uczniów i metody nauczania są dziedzictwem, które trwa do dziś.

Iyengar nie był tylko nauczycielem jogi. Angażował się w ochronę przyrody, wspierał społeczność w Bellur i promował świadomość na temat stwardnienia rozsianego. Jego działalność miała wpływ na wiele aspektów życia społecznego. Transformował swoją rodzinną wioskę, Bellur, tworząc szpital, oczyszczalnię wody i zapewniając edukację, w tym dla dziewcząt.

Żonaty z Ramamani, miał sześcioro dzieci. Jego śmierć w 2014 roku nie zakończyła jego wpływu na świat jogi. Jego rodzina i uczniowie kontynuują jego dzieło, inspirując kolejne pokolenia. Jego praca została doceniona na całym świecie. Otrzymał liczne nagrody, w tym najwyższe odznaczenia państwowe w Indiach, takie jak Padma Shri, Padma Bhushan i Padma Vibhushan.

Jego publikacje, takie jak „Light on Yoga” czy „Light on Pranayama”, są nadal czytane i cenione przez praktykujących jogę na całym świecie. Historia B.K.S. Iyengara jest historią pasji, determinacji i duchowego oświecenia. Jego wpływ na jogę i społeczeństwo jest trwałym dziedzictwem, które będzie żyło przez pokolenia. Jego życie i praca są inspiracją dla nas wszystkich, którzy dążymy do doskonałości nie tylko w praktyce jogi, ale także w życiu.

Czym charakteryzuje się Iyengar joga?

Iyengar Yoga to unikalny styl jogi, który kładzie nacisk na precyzję, świadomość i głębokie zrozumienie pozycji. Dzięki użyciu rekwizytów i dłuższemu trzymaniu pozycji, jest to styl dostępny dla wszystkich, oferując zarówno początkującym, jak i zaawansowanym praktykom możliwość głębokiego zrozumienia i odczucia korzyści płynących z jogi. Na ilustracji zajęcia w Szkole Jogi Ałły Raginis z wykorzystaniem charakterystycznych w metodzie Iyengara bloków.

Grupa uczniów praktykuje Iyengar jogę w szkole jogi w Szczecinie

Iyengar Yoga to wyjątkowy styl jogi, który różni się od innych typów jogi w kilku kluczowych aspektach. Oto najważniejsze różnice:

1. Skoncentrowanie na Precyzyjnym Wykonywaniu Pozycji

Iyengar Yoga jest znana ze swojego szczegółowego i rygorystycznego podejścia do wykonywania pozycji. Każda pozycja jest analizowana i praktykowana z dużą precyzją, a uczniowie są zachęcani do zrozumienia i opanowania każdego aspektu pozycji.

2. Użycie Rekwizytów

W Iyengar Yoga często używa się rekwizytów, takich jak paski, klocki, ściany i poduszki, aby pomóc uczniom w osiągnięciu prawidłowego ustawienia ciała. Rekwizyty te pomagają uczniom osiągnąć pełne korzyści z pozycji, niezależnie od ich poziomu doświadczenia, wieku czy kondycji fizycznej.

3. Dłuższe Trzymanie Pozycji

W przeciwieństwie do innych stylów jogi, takich jak Vinyasa czy Ashtanga, gdzie ruchy są dynamiczne i płynne, Iyengar Yoga charakteryzuje się dłuższym trzymaniem pozycji. Pozycje są utrzymywane przez 1-3 minuty, co pozwala uczniom na głębokie zrozumienie i odczucie wpływu pozycji na ciało.

4. Skoncentrowanie na Terapeutycznym Aspekcie

Iyengar Yoga często jest stosowana jako forma terapii dla osób z różnymi schorzeniami i urazami. Precyzyjne podejście do wykonywania pozycji i użycie rekwizytów sprawia, że jest to styl dostępny i korzystny dla osób z różnymi potrzebami zdrowotnymi.

5. Wykwalifikowani Nauczyciele

Nauczyciele Iyengar Yoga przechodzą długotrwałe i rygorystyczne szkolenie. Ich głęboka wiedza i umiejętności są widoczne w klasach, gdzie nauczyciele jogi są w stanie dostosować praktykę do indywidualnych potrzeb uczniów.

Na czym polega certyfikacja w systemie nauczania jogi wg. Iyengara

Certyfikat marki Iyengar to formalne potwierdzenie, że nauczyciel jogi został przeszkolony i zatwierdzony do nauczania metody Iyengar joga. Oto, jak wygląda proces certyfikacji i co oznacza posiadanie takiego certyfikatu:

Proces Certyfikacji

  • Wymagania Wstępne: Aby rozpocząć proces certyfikacji, kandydat musi uczęszczać na zajęcia Iyengar Yoga regularnie przez co najmniej trzy lata i osiągnąć odpowiedni poziom praktyki.
  • Mentorstwo: Kandydat rozpoczyna proces szkolenia poprzez mentorstwo z doświadczonym nauczycielem, który został zatwierdzony przez odpowiednią organizację w danym kraju (w Polsce jest to Stowarzyszenie Jogi Iyengara).
  • Okres Szkolenia: Okres mentorstwa trwa co najmniej trzy lata, podczas których praktykant uczestniczy w regularnych zajęciach, demonstruje i asystuje podczas zajęć oraz wykonuje różne zadania pisemne.
  • Ocena: Po zakończeniu okresu mentorstwa i spełnieniu wszystkich wymagań, kandydat może ubiegać się o ocenę na poziomie 1.

Poziomy Certyfikacji

Nauczyciele są certyfikowani od poziomu 1 do poziomu 5, przy czym 5 jest najbardziej zaawansowanym. Te poziomy certyfikacji weszły w życie od 1 lipca 2020 roku i zastąpiły wcześniejsze poziomy wprowadzenia/juniora/średniego/zaawansowanego.

Znaczenie Certyfikacji

Certyfikat marki Iyengar jest nie tylko dowodem na umiejętności i kwalifikacje nauczyciela, ale także gwarancją, że nauczyciel ten przestrzega rygorystycznych standardów metody Iyengar joga. To oznacza, że nauczyciel ma głęboką wiedzę o asanach i pranajamie, a także świadomość subtelności filozofii jogi Iyengara.

Certyfikacja ta jest uważana za jedną z najbardziej prestiżowych i rygorystycznych w świecie jogi, co odzwierciedla głęboką filozofię i praktykę, jaką promował B.K.S. Iyengar.

B.K.S. Iyengar: Dzieci, uczniowie i dziedzictwo

B.K.S. Iyengar miał pięć córek i syna. Jego najstarsza córka, Geeta (1944–2018), i syn Prashant zdobyli międzynarodową sławę jako nauczyciele jogi. Geeta pracowała szczególnie nad jogą dla kobiet i opublikowała książkę „Yoga: A Gem for Women” (2002). Po śmierci Geety, Prashant został dyrektorem Ramamani Iyengar Memorial Yoga Institute (RIMYI) w Pune. Inne dzieci Iyengara to Vanita, Sunita, Suchita i Savita. Wnuczka Iyengara, Abhijata Sridhar Iyengar, również trenowała pod jego okiem i teraz jest nauczycielką zarówno w Instytucie w Pune, jak i na arenie międzynarodowej.

Kariera Geety Iyengar

Geeta Iyengar była jedną z najbardziej wpływowych postaci w świecie jogi, zwłaszcza w dziedzinie jogi dla kobiet. Była autorką książki „Yoga: A Gem for Women”, która stała się kluczowym źródłem wiedzy na temat praktykowania jogi przez kobiety na różnych etapach życia. Geeta była również aktywna jako nauczycielka i prowadziła liczne warsztaty i szkolenia na całym świecie. Po śmierci ojca, kontynuowała jego pracę, promując styl Iyengara i zachowując jego nauki. Jej wkład w dziedzinę jogi był nieoceniony, a jej śmierć w 2018 roku była wielką stratą dla społeczności jogi.

Dziedzictwo Iyegara

Dziedzictwo B.K.S. Iyengara jest znacznie bardziej rozległe niż sam styl jogi, który stworzył. Przez swoją pracę nie tylko uczynił jogę dostępną dla ludzi na całym świecie, ale także wpłynął na sposób, w jaki jogę postrzega się jako narzędzie fizycznego, emocjonalnego i duchowego uzdrowienia.

Na fotografii Ałła Raginis z Iyengarem podczas szkolenia w Indiach (1994)

  • Wprowadzenie Rekwizytów: Iyengar wprowadził do praktyki jogi użycie rekwizytów, takich jak paski, klocki i poduszki. Te narzędzia umożliwiły dostosowanie pozycji do indywidualnych potrzeb każdego ucznia, co uczyniło jogę dostępną dla osób we wszystkich grupach wiekowych i na różnych poziomach zdolności.
  • Wpływ na Medycynę: Metoda Iyengara została zastosowana w leczeniu różnych schorzeń i stanów zdrowotnych. Joga Iyengara stała się znana jako terapeutyczna forma praktyki, pomagająca w leczeniu chronicznych bólów pleców, stresu, depresji i wielu innych schorzeń.
  • Oświata: Iyengar stworzył również Ramamani Iyengar Memorial Yoga Institute w Pune, który stał się centrum nauczania i badania jogi. Instytut ten przyciąga studentów i nauczycieli z całego świecie, którzy pragną pogłębić swoją wiedzę i umiejętności w dziedzinie jogi.
  • Działalność Społeczna i Charytatywna: Iyengar był także aktywny społecznie, zwłaszcza w swojej rodzimej wiosce Bellur. Jego działania obejmowały budowę szpitala, oczyszczalni wody i zapewnienie edukacji, zwłaszcza dla dziewcząt. Jego prace na rzecz społeczności ukazują, jak praktyka jogi może przełożyć się na szersze zaangażowanie społeczne i humanitarne.
  • Globalny Ruch: Stworzony przez niego styl jogi stał się globalnym ruchem z nauczycielami i praktykującymi na całym świecie. Wpłynął na liczne style jogi i na to, jak praktyka ta jest nauczana i postrzegana globalnie.

Często zadawane pytania dotyczące B.K.S. Iyengara i Iyengar jogi

1. Kim był B.K.S. Iyengar?

B.K.S. Iyengar był jednym z najbardziej wpływowych nauczycieli jogi na świecie. Urodzony w Indiach, zrewolucjonizował praktykę jogi, wprowadzając precyzyjne i świadome podejście do asan i pranayamy. Jest twórcą Iyengar jogi.

2. Czym jest Iyengar Yoga?

Iyengar Yoga to styl jogi, który kładzie nacisk na precyzję, wykorzystanie rekwizytów i dłuższe trzymanie pozycji. Jest znana ze swojego terapeutycznego wpływu i dostępności dla osób na różnych poziomach umiejętności.

3. Jakie są główne różnice między Iyengar Yoga a innymi stylami jogi?

Iyengar Yoga różni się od innych stylów jogi poprzez skoncentrowanie na precyzyjnym wykonywaniu pozycji, użycie rekwizytów, dłuższe trzymanie pozycji, skoncentrowanie na terapeutycznym aspekcie i rygorystyczne szkolenie nauczycieli.

4. Czy Iyengar Yoga jest odpowiednia dla początkujących?

Tak, Iyengar Yoga jest odpowiednia dla początkujących. Wykorzystanie rekwizytów i indywidualne podejście nauczycieli sprawia, że jest dostępna dla osób na różnych poziomach umiejętności, w tym dla początkujących.

5. Jak mogę zostać nauczycielem Iyengar Yoga?

Aby zostać nauczycielem Iyengar Yoga, musisz uczęszczać na zajęcia Iyengar Yoga przez co najmniej trzy lata, a następnie przejść co najmniej trzyletni okres mentorstwa z zatwierdzonym nauczycielem. Po zakończeniu tego procesu możesz ubiegać się o certyfikację.

6. Czy Iyengar Yoga jest stosowana w terapii?

Tak, Iyengar Yoga jest często stosowana jako forma terapii dla osób z różnymi schorzeniami i urazami. Precyzyjne podejście do wykonywania pozycji i użycie rekwizytów sprawia, że jest to styl dostępny i korzystny dla osób z różnymi potrzebami zdrowotnymi.

7. Gdzie mogę znaleźć nauczyciela Iyengar Yoga?

Nauczycieli Iyengar Yoga można znaleźć na stronach internetowych związanych z Iyengar Yoga w danym kraju. Wielu nauczycieli jest również zarejestrowanych w lokalnych organizacjach jogi.

8. Czy B.K.S. Iyengar napisał jakieś książki na temat jogi?

Tak, B.K.S. Iyengar jest autorem kilku znaczących książek na temat jogi, w tym „Light on Yoga”, „Light on Pranayama”, „Light on the Yoga Sutras” i „The Tree of Yoga”.

9. Czy Iyengar Yoga jest tylko dla dorosłych?

Nie, Iyengar Yoga może być praktykowana przez osoby w różnym wieku, w tym dzieci i młodzież. Niektórzy nauczyciele oferują specjalne klasy dla różnych grup wiekowych.

10. Gdzie mogę dowiedzieć się więcej o Iyengar Yoga?

Więcej informacji na temat Iyengar Yoga można znaleźć na stronach internetowych organizacji Iyengar Yoga, na stronie Stowarzyszenia Jogi Iyengara w Polsce, w książkach B.K.S. Iyengara oraz u certyfikowanych nauczycieli Iyengar jogi takich jak Ałła Raginis.

Patańdźali: Ojciec jogi i inspiracja dla współczesnych praktyków

W historii ludzkości istnieją postacie, które swoją mądrością i wkładem w rozwój ducha ludzkiego pozostawiły nieśmiertelny ślad. Jednym z takich wyjątkowych indywidualności jest Patańdźali, myśliciel, nauczyciel i twórca Jogasutr, dzieła, które stało się kluczowym fundamentem filozofii jogi i praktyki duchowej. Jego wpływ sięga głęboko w przeszłość, ale równocześnie inspirował i nadal inspiruje współczesnych praktyków jogi na całym świecie.

Kim był Patańdźali

Patańdźali (lub Patanjali) żył prawdopodobnie między II wiekiem p.n.e. a IV wiekiem n.e., choć dokładne daty jego życia są trudne do ustalenia. Jego nieoceniony wkład w jogę i filozofię przetrwał jednak próbę czasu, kontynuując wspaniałą podróż poprzez pokolenia.

Filozofia Patańdźaliego

Jego najsłynniejszym dziełem są „Jogasutry”, zbiór 196 aforystycznych wersetów, które kierują praktykujących jogi na drogę duchowego oświecenia i samorealizacji. Ten tekst towarzyszył wielu praktykom w ich podróży wewnętrznej, ukazując drogę do zjednoczenia z wyższą rzeczywistością.

Patańdźali skupiał się na różnych aspektach duchowości i umysłu, a jego nauki były niezwykle wszechstronne. Od moralnych zasad po kontrolę umysłu, od asan po medytację, „Jogasutry” stanowią kompleksową mapę dla osób dążących do samorozwoju i harmonii wewnętrznej.

Wpływ na Jogę i Filozofię

Jego nauki odegrały kluczową rolę w kształtowaniu się jogi, zarówno w jej duchowym, jak i praktycznym wymiarze. Patańdźali ukazał drogę do zjednoczenia umysłu, ciała i duszy, co stało się fundamentem dla wielu tradycji jogi. Przez wieki, Jogasutry inspirowały praktyków do osiągnięcia wewnętrznej równowagi i spokoju.

Znaczek pocztowy pokazujący Patandzaliego

Patańdźali jest często przedstawiany w postaci rzeźb i obrazów w wielu ośrodkach jogi i świątyniach w Indiach i na całym świecie. Jego postać jest również często widoczna w literaturze i sztuce związanej z jogą. W Indiach, gdzie joga ma głębokie korzenie, Patańdźali jest uhonorowany różnymi świętami i ceremoniami. Co więcej, jego wizerunek został uwieczniony na znaczkach pocztowych w Indiach, podkreślając jego nieoceniony wkład w kulturę i filozofię kraju.

Patańdźali, starożytny mędrzec i autor Jogasutr, zainspirował wiele tradycji jogi, w tym jogę Iyengara, znaną ze swojej precyzji, innowacyjności i głębokiego duchowego zrozumienia. Ta wyjątkowa ścieżka jogi, która łączy starożytną mądrość z nowoczesnym podejściem, jest dostępna dla Ciebie tu i teraz.

Jeśli jesteś zafascynowany naukami Patańdźaliego i chciałbyś doświadczyć, jak joga Iyengara może wzbogacić Twoje życie, zapraszamy Cię do Szkoły Jogi Ałły Raginis w Szczecinie. Nasze lekcje są prowadzone przez doświadczonych nauczycieli, którzy z pasją dzielą się tą wyjątkową praktyką.

Hymn do Patańdźaliego

W tradycji hinduskiej istnieje piękny hymn ku czci Patańdźaliego, który wyraża podziw dla jego mądrości i nauczania. Ta modlitwa ukazuje jak Patańdźali jest uważany za przewodnika duchowego, który prowadzi praktykujących ku oświeceniu.

„Przez jogę, która oczyszcza umysł,

Przez medycynę, która oczyszcza ciało,

Przez gramatykę, która oczyszcza mowę,

Pokłaniam się Patańdźaliemu, najwyższemu z mędrców.”

Tekst oryginalny:

Yogena cittasya padena vācāṁ

Malam śarīrasya ca vaidyakena

Yopākarot taṁ pravaraṁ munīnaṁ

Patañjaliṁ prāñjalir ānato’smi

Jogasutry Patańdźaliego

Jogasutry to zbiór 196 sutr (aforyzmów), które stanowią podstawę klasycznej filozofii jogi. Wiele z tych nauk pozostaje istotnych dla współczesnych praktykujących jogę. Oto kilka kluczowych elementów, które są szczególnie ważne:

  1. Ośmioraka Ścieżka (Ashtanga Yoga): Patańdźali przedstawia ośmioraką ścieżkę, która jest drogą do osiągnięcia samorealizacji i oświecenia. Składa się ona z:
    • Yama (zasady moralne)
    • Niyama (samodyscyplina)
    • Asana (pozy)
    • Pranayama (kontrola oddechu)
    • Pratyahara (wycofanie zmysłów)
    • Dharana (koncentracja)
    • Dhyana (medytacja)
    • Samadhi (stan jedności)
  2. Koncepcja Cittavritti (Modyfikacje Umysłu): Patańdźali naucza, że umysł jest z natury niestały i podlega ciągłym zmianom. Kontrola tych modyfikacji umysłu jest kluczem do osiągnięcia wewnętrznego spokoju.
  3. Samadhi (Stan Jedności): Samadhi to ostateczny cel jogi według Patańdźali. Jest to stan jedności z wyższą rzeczywistością, w którym zanika poczucie oddzielności i ego.
  4. Kriya Yoga (Joga Działania): Patańdźali przedstawia Kriya Yogę jako ścieżkę do oczyszczenia umysłu i serca, składającą się z tapas (ascetycznej dyscypliny), svadhyaya (samostudiowania) i Ishvara pranidhana (oddania się Bogu).
  5. Praktyka i Niewzruszoność (Abhyasa i Vairagya): Patańdźali podkreśla znaczenie stałej praktyki (abhyasa) i niewzruszoności (vairagya) jako kluczowych elementów osiągnięcia mistrzostwa w jogi.
  6. Koncepcja Kleshas (Przeszkody): Patańdźali identyfikuje pięć głównych przeszkód (kleshas), które utrudniają duchowy postęp, takie jak nieświadomość (avidya), egoizm (asmita), przywiązanie (raga), niechęć (dvesha) i lęk przed śmiercią (abhinivesha).
  7. Siddhis (Nadprzyrodzone Moce): Patańdźali opisuje różne nadprzyrodzone moce, znane jako siddhis, które mogą być osiągnięte przez zaawansowaną praktykę jogi. Jednak ostrzega, że te moce nie są celem same w sobie i mogą odciągnąć od duchowego rozwoju.
  8. Ishvara (Bóg): Patańdźali wprowadza koncepcję Ishvary, czyli osobistego Boga, jako wsparcia w praktyce jogi. Oddanie się Ishvarze jest kluczowym elementem w jego systemie.

Współczesne praktyki jogi często czerpią z tych nauk, dostosowując je do różnych stylów i tradycji. Nauczyciele i praktykujący jogę na całym świecie nadal odwołują się do Jogasutr jako źródła mądrości i inspiracji, a te kluczowe elementy są często omawiane i interpretowane w różny sposób w różnych szkołach jogi.

195 czy 196 Jogasutr?

Według niektórych źródeł, takich jak Vyāsa i Krishnamacharya, istnieje 195 sutr, podczas gdy inni, w tym BKS Iyengar, podają liczbę 196 sutr.

Podsumowując, mamy:

  • 195 sutr: Według Vyāsa i Krishnamacharya.
  • 196 sutr: Według innych, w tym BKS Iyengara.

Ta różnica w liczbie sutr może wynikać z różnych tradycji interpretacyjnych i komentarzy do tekstu. Wydaje się, że obie liczby są uważane za prawidłowe w zależności od kontekstu i źródła, do którego się odwołujemy.

Patańdźiali a Joga Iyengara

Joga Iyengara, stworzona przez B.K.S. Iyengara, jest jednym z najbardziej znanych stylów jogi na świecie. Jest ona ściśle związana z naukami Patańdźaliego, zwłaszcza z „Jogasutrami”. Oto kilka kluczowych powiązań i różnic:

Bezpośrednie Powiązania z „Jogasutrami” Patańdźaliego

  1. Ośmioraka Ścieżka: Joga Iyengara ściśle przestrzega ośmiorakiej ścieżki Patańdźaliego, włączając w to yamę, niyamę, asanę, pranayamę, pratyaharę, dharanę, dhyanę i samadhi.
  2. Koncepcja Asan: Tak jak w „Jogasutrach”, asany (pozy) są kluczowym elementem praktyki, z naciskiem na precyzję i wyważenie.
  3. Duchowa Filozofia: Filozofia Iyengara jest zgodna z duchową filozofią Patańdźaliego, w tym z koncepcją Samadhi jako ostatecznego celu jogi.

Uwspółcześnienia i Modyfikacje

  1. Użycie Przyrządów: Joga Iyengara wprowadziła innowacyjne użycie przyrządów, takich jak paski, klocki i ściany, aby pomóc praktykującym w osiągnięciu prawidłowego wyważenia i wydłużenia w asanach. To jest znacząca modyfikacja w stosunku do tradycyjnej praktyki opisanej przez Patańdźaliego.
  2. Nacisk na Zdrowie i Terapię: B.K.S. Iyengar rozwinął swoją metodę z naciskiem na terapeutyczne aspekty jogi, co jest bardziej współczesnym podejściem, choć nadal zgodnym z ogólną filozofią Patańdźaliego dotyczącą harmonii ciała i umysłu.
  3. Szczegółowa Metodyka Nauczania: Joga Iyengara jest znana ze swojej szczegółowej metodyki nauczania, z naciskiem na precyzję i sekwencjonowanie. Choć to podejście jest zgodne z duchem „Jogasutr”, jest to bardziej rozwinięte i szczegółowe niż to, co można znaleźć w oryginalnych naukach Patańdźaliego.
  4. Integracja Współczesnej Wiedzy Anatomicznej: Joga Iyengara integruje współczesną wiedzę anatomiczną i biomechaniczną z tradycyjnymi naukami jogi, co jest uwspółcześnieniem praktyki.
Okładka książki Iyengara poświęconej jogasutrom

B.K.S. Iyengar, jedna z najbardziej wpływowych postaci w świecie jogi współczesnej, nie tylko propagował praktykę jogi, ale również dokładał starań, by zrozumieć i przekazać jej starożytne nauki. Jego komentarze do „Joga Sutr” Patańdźalego są uważane za jedne z najbardziej przystępnych i dogłębnych interpretacji tego klasycznego tekstu. Dzięki swojemu doświadczeniu w praktyce jogi i głębokiej wiedzy teoretycznej, Iyengar był w stanie połączyć starożytne nauki z nowoczesnym podejściem do ciała i umysłu. Jego komentarze do „Joga Sutr” pomogły wielu praktykującym na całym świecie zrozumieć esencję jogi i jej filozoficzne podstawy, czyniąc te nauki bardziej dostępnymi i zrozumiałymi dla współczesnego człowieka.

Joga Iyengara jest głęboko zakorzeniona w naukach Patańdźaliego, zwłaszcza w „Jogasutrach”, i zachowuje wiele kluczowych elementów tej tradycji. Jednocześnie B.K.S. Iyengar wprowadził znaczące innowacje i modyfikacje, które odzwierciedlają współczesne zrozumienie ciała i umysłu, jak również potrzeby współczesnych praktykujących. Ta unikalna kombinacja tradycji i innowacji uczyniła jogę Iyengara jednym z najbardziej wpływowych i szanowanych stylów jogi na świecie.

Źródła ilustracji:

Joga: Jak zacząć podróż do harmonii ciała i umysłu

Joga to starożytna praktyka, która łączy w sobie ciało, umysł i duszę, dając możliwość osiągnięcia równowagi i wewnętrznego spokoju. Choć na pierwszy rzut oka może wydawać się skomplikowana, każdy może zacząć ją praktykować, niezależnie od wieku czy poziomu sprawności fizycznej. W tym artykule przyjrzymy się historii jogi, jej popularyzacji na świecie, różnym typom i szkołom jogi, niezbędnemu wyposażeniu. Dowiesz się też jak wybrać odpowiednią szkołę jogi oraz udzielimy porad początkującym.

Osoba ćwicząca jogę przy rzeźbie buddy

Czym jest joga?

Joga to zbiór fizycznych, umysłowych i duchowych praktyk lub dyscyplin, które wywodzą się ze starożytnej Indii. Celem jogi jest kontrola i uspokojenie umysłu, a także osiągnięcie wyższego stanu świadomości. Historia jogi sięga czasów Rygwedy (to zbiór starożytnych ksiąg pisanych sanskrytem), a jej rozwój był związany z różnymi szkołami i praktykami w hinduizmie, buddyzmie i dżinizmie. Współczesna joga często skupia się na ćwiczeniach fizycznych i relaksacji, różniąc się od tradycyjnej jogi, która koncentruje się na medytacji i oderwaniu od świata przyziemnego.

W drugiej połowie XX wieku, joga zyskała popularność na Zachodzie. Głównie dzięki nauczycielom takim jak Paramahansa Yogananda i Swami Sivananda, praktyka ta rozprzestrzeniła się poza granice Indii. Później pojawiły się też kluczowe postacie takie jak B.K.S. Iyengar, który wprowadził akcent na precyzyjne wykonywanie pozycji, łącząc tradycyjną wiedzę ze współczesną wiedzą dotyczącą anatomii i fizjologii. Joga wg. metody Iyengara wykorzystuje różnorodne rekwizyty, takie jak bloki, paski, koce czy krzesła, aby dostosować pozycje do indywidualnych możliwości i potrzeb. Dzięki temu jest idealna dla osób, które chcą skupić się na prawidłowej technice, bez ryzyka kontuzji.

Współczesna joga jest praktykowana na całym świecie. W zachodnim świecie termin „joga” często oznacza nowoczesną formę Hatha jogi, technikę medytacyjną prowadzącą do redukcji stresu i relaksacji. Ostateczne cele jogi to uspokojenie umysłu, zrozumienie i wyzwolenie.

Typy jogi i różne szkoły

Istnieje wiele różnych typów jogi, z których każdy skupia się na innym aspekcie praktyki. Niektóre z popularnych rodzajów to hatha joga (skupiająca się na pozycjach ciała i oddechu), ashtanga joga (dynamiczna i wymagająca), jin joga (oparta na długotrwałych pozycjach), czy też kundalini joga (skupiająca się na energii życiowej). Każdy może znaleźć coś odpowiedniego dla siebie.

W Szkole Jogi Ałły Raginis skupiamy się głównie na Iyengar Jodze, która jest bardzo precyzyjną i usystematyzowaną metodą. Nauczanie Iyengar jogi wymaga certyfikatów i egzaminów koordynowanych przez międzynarodowe organizacje, dlatego wśród naszych instruktorów nie ma ludzi przypadkowych – otrzymujesz gwarancję pracy z najlepszymi nauczycielami jogi w Polsce.

Hatha Joga:

  • Skupia się na podstawowych pozycjach ciała i kontroli oddechu.
  • Pomaga w poprawie elastyczności, równowagi i siły.
  • Odpowiednia dla początkujących, skupia się na statycznych pozycjach.

Iyengar Joga:

  • Odmiana Hatha jogi stworzona przez B.K.S. Iyengara, koncentruje się na dokładności i precyzji w pozycjach.
  • Wykorzystuje rekwizyty, takie jak bloki czy paski, aby wspomagać poprawne wykonywanie pozycji.
  • Pomaga w poprawie postawy, równowagi i siły.
  • Doskonała dla osób z różnymi poziomami sprawności fizycznej, także dla osób z kontuzjami.

Ashtanga Joga:

  • Dynamiczny i wymagający styl jogi.
  • Opiera się na sekwencjach ściśle określonych pozycji, które łączy się z oddechem.
  • Pomaga w poprawie siły, wytrzymałości i elastyczności.
  • Wymaga pewnego stopnia sprawności fizycznej.

Vinyasa Joga:

  • Skupia się na płynnych ruchach synchronizowanych z oddechem.
  • Elastyczność i kreatywność w sekwencjach ruchów.
  • Połączenie fizycznej aktywności i medytacji.

Kundalini Joga:

  • Koncentruje się na aktywacji energii kundalini (energii życiowej).
  • Wprowadza medytacje, oddechowe techniki i pozycje ciała.
  • Pomaga w rozwijaniu świadomości duchowej i emocjonalnej.

Jak zacząć praktykowanie jogi?

Do rozpoczęcia praktyki jogi nie potrzebujesz dużo sprzętu. Na początek wystarczy wygodny strój, który umożliwi swobodne ruchy, oraz mata do jogi, która zapewni ci wygodne i stabilne podłoże podczas ćwiczeń. W miarę jak będziesz pogłębiać swoją praktykę, możesz zainteresować się dodatkowymi akcesoriami, takimi jak paski do rozciągania czy bloki do wsparcia.

Szkoła Jogi Ałły Raginis posiada bogato wyposażoną salę gdzie znajdziesz wszystko czego potrzebujesz – pasy do jogi, maty, klocki, koce, liny, worki, krzesła oraz drabinki. Możesz oczywiście przynieść własną ulubioną matę, jednak jeśli wolisz przyjść na pierwsze zajęcia bez inwestowania w sprzęt zapraszamy do zapoznania się z grafikiem.

Grupa uczniów praktykuje Iyengar jogę w szkole jogi w Szczecinie

Mogą Cię zainteresować zajęcia online prowadzone na żywo, które po pandemii Covid-19 stały się bardzo popularne. Jeśli wolisz praktykować w grupie na żywo, to najlepiej przyjdź na zajęcia do pobliskiej szkoły jogi. Większość szkół posiada bogatą ofertę i zawsze prowadzadzone są grupy dla początkujących.

Jeśli masz probelmy z systematycznością, to idealną opcją dla Ciebie będą też warsztaty wyjazdowe. Możesz zapisać się na wyjazd jogowy, który będzie doskonałą okazją do wspólnej praktyki w pięknych okolicznościach przyrody w grupie interesujących osób.

Przy wyborze szkoły jogi ważne jest znalezienie nauczyciela, który ma odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie. Przed zapisem na zajęcia, warto dowiedzieć się więcej o podejściu nauczyciela do praktyki, filozofii jogi oraz o rodzaju zajęć, które oferuje. Możesz także spróbować różnych stylów jogi, aby znaleźć ten, który najlepiej odpowiada twoim potrzebom i celom.

Porady dla początkujących

  • Cierpliwość: Joga to proces, który wymaga czasu i regularnej praktyki. Nie oczekuj natychmiastowych rezultatów, a zamiast tego ciesz się każdym małym postępem.
  • Słuchaj swojego ciała: Podczas praktykowania jogi zawsze słuchaj sygnałów swojego ciała. Nie forsuj się w pozycje, które sprawiają ból lub dyskomfort.
  • Oddech: Prawidłowe oddychanie jest kluczowe w jogowej praktyce. Skup się na spokojnym, głębokim oddechu podczas wykonywania pozycji.
  • Rozgrzewka: Zawsze rozgrzewaj się przed rozpoczęciem głównej praktyki. To pomoże uniknąć kontuzji i przygotuje ciało do bardziej intensywnych ruchów.
  • Regularność: Staraj się praktykować jogę regularnie. Nawyk jest kluczowy do osiągnięcia postępów.

Korzyści z uprawiania jogi

Joga oferuje wiele korzyści dla ciała i umysłu, zarówno na poziomie fizycznym, jak i psychicznym. Badania naukowe potwierdzają jej pozytywny wpływ na zdrowie, a regularna praktyka może prowadzić do znaczących zmian w życiu jednostki.

Zrelaksowana dziewczyna w pozycji kwiata lotosu

1. Podniesienie Wydolności Organizmu. Joga wzmacnia ciało, czyniąc je bardziej elastycznym i odpornym na urazy. Badania wykazały, że hatha joga wpływa pozytywnie na zdrowie, zwiększając wytrzymałość i odporność organizmu.

2. Odmłodzenie Organizmu. Joga wpływa na zwiększenie ilości antyoksydantów we krwi, co pomaga w utrzymaniu młodości.

3. Korekta Postawy. Asany pomagają w korekcie postawy, wzmacniają mięśnie wokół kręgosłupa i poprawiają ukrwienie.

4. Zmiana Struktury Mózgu i Pokonanie Bólu. Badania pokazują, że joga może wpływać na struktury mózgu, zmniejszając nadwrażliwość na ból.

5. Regulacja Ciśnienia. Praktyka asan zwiększa ukrwienie i dotlenienie tkanek, co pomaga w utrzymaniu ciśnienia na właściwym poziomie.

6. Zapobieganie Chorobom Cywilizacyjnym. Joga zmniejsza ryzyko zawału serca, miażdżycy, udaru, cukrzycy i otyłości.

7. Redukcja Stresu. Asany wyciszają system nerwowy, co prowadzi do zwiększonej stabilności emocjonalnej i psychicznej równowagi.

8. Korzyści dla Kobiet. Joga reguluje gospodarkę hormonalną, pomaga przy bólach miesiączkowych i PMS, a także wzmacnia mięśnie dna miednicy.

Źródła i opracowania dotyczące wpływu jogi na zdrowie

Poniżej znajdziesz zestawienie wybranych publikacji naukowych, szczegółowo opisujących korzyści wspomniane wyżej.

  1. „Depresja i Zaburzenia Lękowe: Korzyści z Ćwiczeń, Jogi i Medytacji.”
    • Autorzy: Saeed SA, Cunningham K, Bloch RM.
    • Źródło: Am Fam Physician. 2019 May 15;99(10):620-627.
    • Link do artykułu
  2. „Korzyści z Jogi u Dzieci.”
    • Autor: Nanthakumar C.
    • Źródło: J Integr Med. 2018 Jan;16(1):14-19.
    • DOI: 10.1016/j.joim.2017.12.008.
    • Link do artykułu
  3. „Korzyści dla Zdrowia z Jogi i Ćwiczeń: Przegląd Badań Porównawczych.”
    • Autorzy: Ross A, Thomas S.
    • Źródło: J Altern Complement Med. 2010 Jan;16(1):3-12.
    • DOI: 10.1089/acm.2009.0044.
    • Link do artykułu
  4. „Wykorzystanie Korzyści z Jogi w Leczeniu Zapalenia Mięśni, Dystrofii Mięśniowych i Innych Zaburzeń Układu Mięśniowo-Szkieletowego.”
    • Autorzy: Saud A, Abbasi M, Merris H, Parth P, Jones XM, Aggarwal R, Gupta L.
    • Źródło: Clin Rheumatol. 2022 Nov;41(11):3285-3297.
    • DOI: 10.1007/s10067-022-06280-2.
    • Link do artykułu